Zaburzenia odżywiania- anoreksja i bulimia

Zaburzenia odżywiania
"Kiedy ciało jest smutne, serce powoli umiera" Albert Camus











Jedzenie jako „pokarm dla duszy;”, jeśli nie żywi jej zgodnie z potrzebami staje się pokarmem toksycznym.
Zaburzenia odżywiania, to poważne zaburzenia na tle psychicznym związane z pobieraniem pokarmu. Często związane są z niskim poczuciem własnej wartości, braku akceptacji wizerunku własnego ciała w postaci przypisywania sobie nadmiernej wagi lub grubej sylwetki przy normalnej masie ciała lub znacząco niskiej wadze.
Coraz większa liczba społeczeństwa jest niezadowolona z własnego wyglądu. Badania dowodzą, że jest to aż 80% płci żeńskiej- to zatrważająca liczba! Co więcej przerażającym faktem jest to, że również małe dzieci chorują na zaburzenia odżywiania.
Część winy ponoszą media, które propagują, a wręcz gloryfikują wyidealizowane wzorce wyglądu. Rozumie się przez to olśniewające, niezwykle szczupłe kobiety z dużym biustem i nieskazitelną cerą. Tymczasem wizerunek serwowany przez media jest zwykłym kłamstwem- gdyby skalpel chirurga nie usunął wałeczków tłuszczu, celulitu z ciała modelek, czy gwiazd filmowych wyglądałby one jak każda przeciętna kobieta, a piękną i gładką cerę zawdzięczają photoshopowi (program służący do korekcji zdjęć). Niestety, ale większość kobiet , a zwłaszcza młode osoby podatne są na taki wzorce „doskonałości”, które przeżywają okres dojrzewania. Bowiem w tym okresie przechodzą burzę hormonów, zmianie ulega ich własne ciało, są więc są przewrażliwione na punkcie własnej sylwetki. Przy tym towarzyszy nasilony krytycyzm wobec innych, ale przede wszystkim w stosunku do siebie.
W sieci jest wiele stron handlu i lansowania ryzykownych diet, postów i głodówek oraz portali budujących społeczności spod znaku „tanatos”(w mitologi greckiej Bóg i uosobienie śmierci)
. Rośnie presja, ale również rośnie społeczna świadomość zagrożeń. Od 2013r w Izraelu wprowadzono zakaz pokazywania na wybiegach i w mediach zbyt chudych modelek. Obecnie w USA, EU, a także Polsce wprowadzona się wiele programów profilaktycznych zaburzeń odżywiania, zarówno otyłości, jak i anoreksji, adresowanych głównie do dzieci, młodzieży i ich rodziców.

Oczywiście nie tylko media mają wpływ na poczucie własnej wartości, ale również inne kwestie- bolesne doświadczenia, które miały miejsce w naszym życiu i wywarły negatywny wpływ na psychikę:

-traumatyczne przeżycia,
-brak akceptacji,
-brak miłości,
-molestowanie seksualne,
-samotność,
-depresja,
-dokuczanie w szkole,
-problemy uczuciowe,
-problemy w życiu rodzinnym,
-utrata ukochanej osoby,
-predyspozycje genetyczne,
-znęcanie psychiczne i fizyczne


Większość osób oddałaby bardzo wiele za uzyskanie „idealnej” sylwetki, nie zważając na negatywne skutki. Takie osoby za wszelką cenę są w stanie poświęcić swoją edukację, kontakty z bliskimi i odseparować się od życia codziennego aż w końcu utracić zdrowie aby tylko dotrzeć do celu. Nierozsądne i niekontrolowane odchudzanie może bardzo szybko doprowadzić do niebezpiecznych chorób takich, jak np.: anoreksji , czy bulimia, a w późniejszym stadium nawet do ŚMIERCI.




Anorexia nervosa



Jadłowstręt psychiczny-(anorexia nervosa)- nazywany powszechnie anoreksją, należy do zaburzeń odżywiania, który dziesięć razy częściej występuje u kobiet niż u mężczyzn. Najczęściej pojawia się między 15, a 23 rokiem życia. Przeciętnym wiekiem, w którym się ujawnia jest 17 rok życia, a rozwija się zwykle u białych kobiet. Cechuje się znacznym ubytkiem masy ciała na wskutek krańcowego ograniczenia spożycia pokarmów. Anorektyczkom towarzyszy zaburzony obraz własnego ciała- kobieta postrzega się jako ciężką oraz pełną niepożądanych zaokrągleń i wzgórków.

Osoby cierpiące na anorexia nervosa często wspomagają się wyczerpującymi ćwiczeniami i innymi metodami utraty wagi takimi, jak :
-przyjmowanie środków przeczyszczających
-przyjmowanie tabletek odchudzających
-stosowanie lewatyw
-spożywanie leków tłumiących głód
-stosowanie tabletek przyśpieszających spalanie

Główne objawy choroby:
-Utrata masy ciała 15% poniżej normy.
-zaburzona samoocena własnego ciała
-stosowanie ciągłych restrykcyjnych diet, głodówek
-częste ważenie się i oglądanie w lustrze
-pogorszenie nastroju i brak koncentracji
-dochodzi do manipulowania dietą charakteryzująca się całkowitą rezygnacją z węglowodanów, tłuszczów na korzyść spożywania warzyw
-ciało i twarz zaczynają być wychudzone- twarz staje się pociągła, nos i rysy twarzy zaostrzone, a oczy duże i wyraziste, co przypomina ikon Madonny
- kości robią się coraz bardziej widoczne- wystają kości kończyn, grzebienie łopatek, obojczyki, wyrostki kolczyste kręgów i talerze biodrowe
-zmienność nastrojów, perfekcjonizm
-tendencja do izolowania się od ludzi
-szorstkość skóry
-pojawienie się na tułowiu i kończynach languo (meszek głodowy na ciele, krótkie 5-10mm zwichrzone włoski, co nadaje skórze brudno-szare zabarwienie)
-suchość i łamliwość włosów
-zimne ciało, przez to, że organizm traci tłuszcz. Temperatura ciała może obniżać się nawet >36C. Szczególnie ręce i stopy są zasinione i bardzo zimne, choć pacjentki nie odczuwają zimna.
-anorektyczki unikają jedzenia w towarzystwie,
-zakładanie obszernych ubrań aby ukryć swoje chudość
-nadmierne zainteresowanie składem kalorycznym produktów
-kołotanie serca na skutek niskiego poziomu potasu- najczęstsza przyczyna śmierci wśród anorektyczek
-powtarzające się w czasie posiłków skargi na dolegliwości brzuszne (biegunki, bóle brzucha), aby uniknąć spożywaniu posiłku
-pojawienie się „negatywnych głosów” czyli własne sądy o samym sobie , mające „usprawiedliwić” dalsze odchudzanie- „jestem nadal za gruba”, „jestem do niczego”, „nie zasługuję by żyć”, „to wszystko moja wina”, „zasłużyłam sobie na wszystko, co mnie spotkało”

Skutki psychiczne oraz fizyczne choroby:
-niedobory pierwiastków, co skutkuje osłabieniem i zwiotczeniem mięśni. Anorektyczki mogą mieć problemy nawet z wejściem po schodach. W niektórych przypadkach może nawet dotknąć mięśnia sercowego, przez co zacznie on pracować mniej efektywniej.
-osteopenia na skutek braku wapnia
-problemy kardiologiczne
-spadek ciśnienia tętniczego, co prowadzi do znacznego osłabienia
-trwałe odwodnienie, które prowadzi do uszkodzenia nerek
-bóle i zawroty głowy
-przemiana materii staje się coraz wolniejsza
-problemy żołądkowo jelitowe- ostre bóle żołądka, dyskomfort podczas wizyty w toalecie, zaleganie mas kałowych, które uwięzione są w jelicie i nie mogą zostać wydalone w normalny sposób. W takim przypadku musi zostać usunięta przez lekarza. ; w następstwie
-zaburzenia hormonalne- zanika dobowy rytm wydzielania kortyzolu, podobnie jak w stanach depresyjnych.
-stany hipoglikemii- obniżony poziom glukozy we krwi, który może doprowadzić nawet do śpiączki
- zatrzymanie miesiączki- organizm nie otrzymuje energii w postaci pożywienia. W związku z tym przestawia się na tryb oszczędzenia, co skutkuje rezygnacją z wielu czynności np. przysadka nie wydziela hormonów płciowych, a niski poziom gonadotropin FSH(odpowiedzialny za prawidłowe działanie układu rozrodczego) i LH(zwany również hormonem luteinizującym, stymulujący jajniki do wytwarzania hormonów, głównie estradiolu) skutkuje ustaje czynność hormonalna jajników- maleje stężenie estradiolu. Co w konsekwencji może odprowadzić do bezpłodności.
-zwiększone ryzyko przeziębień, grypy i innych infekcji- układ odpornościowy głodującego organizmu nie może być zdolny do skutecznej ochrony ciała przed atakiem wirusów i bakterii
-zaburzenia układu nerwowego i dokrewnego spowodowane nadmierną aktywnością fizyczną. Przejawem tego są bóle mięśni i stawów, zmęczenie, problemy ze skóra, bezsenność oraz odwodnienie
-ŚMIERĆ- zdarza się co 10, a nawet, co piątej osobie cierpiącej na anoreksję



Bulimia


„To co mnie żywi niszczy mnie”
Christopher Marlowe


Bulimia (od łac. Bulimia nervosa)- ma podobne podłoże psychologiczne, jak anorexia, czyli wynika z zaburzonego obrazu wielkości i kształtu ciała, jednak objawia się w inny sposób. Chorej często towarzysz depresja lub stany lękowe, aż dwie trzecie bulimików cierpi na depresję, głównie z powodu niemożności kontrolowania jedzenia i nieakceptowania swojego wyglądu.
Bulimia nervosa jest trudniejsza do rozpoznania niż anoreksja na podstawie oceny objawów fizycznych. Bowiem osoba z bulimią często ma prawidłową masę ciała lub nawet nieznaczną nawagę. Fizjologicznie jednak dochodzi do powikłań związanych z oczyszczająco-żarłocznymi cyklami. Żarłoczność psychiczna charakteryzuje się napadami objadania się oraz silnym strachem przed przytyciem. Zazwyczaj napady te związane są ze spożyciem 1000-2000kcal w pojedynczej sesji, ale istnieją doniesienia , że bulimicy mogą spożyć nawet do 15 000 kcal w trakcie napadu! Chorzy podają, że w okresie napadu tracą całkowicie kontrolę i spożywają surowe pokarmy, jedzenie z puszek i paczek. Po napadach żarłoczności występują zachowania kompensacyjne objawiające się nieodpartą potrzebą pozbycia się całego jedzenia z organizmu tj. stosowanie środków wymiotnych (emetyki), moczopennych (diuretyki) a także tabletki odchudzające oraz lewatywy.
Chorzy zdają sobie sprawę z utraty kontroli nad własnym zachowaniem związanym z odżywianiem. Wstydzą się tego i mają poczucie winy dlatego izolują się od otoczenia, pogłębiają się w swoich kłamstwach aby ukryć swoje praktyki przed otoczeniem.
U bulimiczek objadanie staje się sensem życia, a przeczyszczanie złem koniecznym. Człowiek może umieścić ten cykl na stałe w swoim grafiku codziennym. Mimo tego iż chora może nie być głodna potrzeba pochłonięcia góry jedzenia bogatego w skrobię, tłuszcz i cukry (np. desery, lody) bywa silniejsza, zwłaszcza gdy chora odczuwa napięcie, smutek złość, przygnębienie, czy znudzenie.
Kiedy zaczyna się objadać trafi całkowicie kontrolę nad ciałem i umysłem- wpada jakby w trans. Nie zwraca uwagi na ból żołądka i prawie w ogóle nie odczuwa smaku jedzenia. „Napad” jedzenia kończy się dopiero, gdy chora czuje się wykończona lub gdy ktoś jej przeszkodzi. Wtedy zaczyna obrzędy przeczyszczania- wymioty, branie środków przeczyszczających lub stosowanie innych metod.

Osoby zagrożone bulimią zwykle wykazują następujące cechy charakteru oraz cechy środowiskowe:
-Brak im pewności siebie, mają niskie poczucie własnej wartości i negatywny wizerunek własnego ciała
-W dzieciństwie mogły być wykorzystywane fizycznie, psychicznie lub seksualnie
-Mogły doświadczyć traumatycznego przeżycia: np. utrata bliskiej osoby
-Mogą miewać wahania nastroju i stany depresyjne
-Mają potrzebę zadowalania innych
-Zwykle są perfekcjonistkami
-Mają silną potrzebę osiągnięcia sukcesu
-Mają silną potrzebę spełniania oczekiwań innych osób

Co uruchamia bulimię?
-Śmierć bliskiej osoby
-Koniec związku uczuciowego
-Głębokie rozczarowanie
-dokuczanie ze strony rówieśników
-emocjonalne zaniedbanie dziecka w dzieciństwie
-brak akceptacji przez grupę rówieśników
-konflikty rodzinne
-brak efektów przy stosowaniu niewłaściwej diety odchudzającej


Jak już zostało wspomniane- bulimia jest trudniejsza do wykrycia niż anoreksja, ponieważ choroba nie zawsze objawia się utratą kilogramów. Zauważenie choroby utrudnia też fakt, że zachowania bulimiczce utrzymywane są przez chorą w sekrecie. Dopiero po pewnym czasie prawda wychodzi na jaw, gdy pojawią się poważne konsekwencje zdrowotne.
Oto znaki na które należy zwrócić uwagę:
-bulimiczki rzadko jedzą w towarzystwie innych ludzi
-miewają bóle brzucha spowodowane stosowaniem środków przeczyszczających
-mogą wyglądać na chore- sucha skóra, zniszczone włosy bez połysku, łamiące się, brak energii, podkrążone oczy, krwawiące dziąsła
-mogą mieć obrzęk twarzy i palców
-na kostkach palca wskazującego bulimiczki mogą mieć widoczne obtarcia, jeśli podczas prowokowania wymiotów palce dłoni ocierają o zęby
-chora może trzyma w szafkach dużą ilość środków przeczyszczających, moczopennych lub wymiotnych
-jeśli bulimiczka nie mieszka sama, to lokatorzy mogą zauważyć, że w szybkim tempie przepadają duże ilości jedzenia

Skutki psychiczne i fizyczne bulimii:-zniszczone szkliwo zębów przez kwas żołądkowy, który może również wypalić tkankę przełyku powodując blizny i bolesne rany-obrzmienie ślinianek-nieregularny cykl miesiączkowy lub całkowity zanik (kobieta w tym czasie ma znikome szanse na zajście w ciąże)-depresja-stany lękowe-alkaloza(zasadowica metaboliczna), która prowadzi do niedoborów wapnia. Objawiająca się mrowieniem w palach, skurczami mięśni w różnych częściach ciała-w skrajnych przypadkach pęknięcie żołądka-rozwolnienie i krwawienie z przełyku na skutek stosowania środków przeczyszczających-niewydolność i zawał serca-puchnięcie ciała przez spożywanie diuretyków-ogólne osłabienie organizmu-mdłości-bóle w klatce piersiowej-omdlenia-obniżenie sprawności fizycznej


Anoreksja, jak i bulimia są bardzo ciężkimi chorobami psychicznymi, które potrafią zniszczyć życie osoby chorującej. Wtedy nie tylko cierpi ciało, ale i dusza. Podjęcie próby leczenia na własną rękę nie zawsze kończy się sukcesem. Bowiem wszystko zależy od stopnia zaawansowania choroby, okresu jej trwania oraz wsparcia bliskich. Co najważniejsze- osoba cierpiąca na zaburzenia odżywiania musi sobie uświadomić problem z jakim ma do czynienia. Przyznanie się przed sobą oraz chęć do zmiany stylu życia jest pierwszym krokiem na drodze do zdrowia. W tym czasie można skorzystać z pomocy specjalistycznej- lekarza pierwszego kontaktu, dietetyka, psychologa, psychiatry, a w skrajnych przypadkach zbędna jest hospitalizacja o której decyduje lekarz. Należy również pamiętać, że takie osoby potrzebują przede wszystkim ogromnego wsparcia oraz cierpliwości od bliskich osób.

Dietetyk, Agnieszka Nitsu.



Źródło:
„Jak radzić sobie z zaburzeniam jedzenia”- Christine Craggs-Hinton
„Żywienie i suplementacja w sporcie, rekreacji i stanach chorobowych”- Andrzej Zając, Grzegorz Zydek, Małgorzata Michalczyk, Stanisław Poprzęcki, Miłosz Czuba, Artur Gołaś, Bożena Boruta-Gojny
-„Żywienie człowieka zdrowego i chorego”- Jan Gawęcki, Marian Grzymisławski